Wanneer ben ik het meest vruchtbaar?

Hier vind je informatie over de menstruele cyclus en de periode waarin je het meest vruchtbaar bent.

Vrouwen zijn slechts enkele dagen per maand vruchtbaar. Voor mannen geldt dit niet, al zijn er ook bij hen wel een aantal andere factoren die de kans op een zwangerschap kunnen beïnvloeden. 

De vruchtbare periode hangt af van wanneer de eisprong plaats vindt binnen de menstruele cyclus. Om te weten wanneer je vruchtbaar bent, is het nuttig om zicht te krijgen op jouw menstruele cyclus. 

Uit onderzoek blijkt dat de kans op een zwangerschap het grootst is als je seksuele betrekking hebt in de drie dagen voor de eisprong. 

Als je drie dagen voor de eisprong vrijt heb je 24% kans op een zwangerschap, de dag erna (2 dagen voor de eisprong) is dat 26% en één dag voor de eisprong heb je 21% kans om zwanger te worden. Als je vrijt op de dag van de eisprong zelf, heb je maar 10% kans om zwanger te worden. Dit komt omdat zaadcellen tot 72 uur (3 dagen) kunnen leven en eicellen slechts 12 uur. De kansen op een zwangerschap zijn dus – gemiddeld genomen - groter als je seks hebt gehad in de dagen voor de eisprong.  

Er bestaan tools om de eisprong te berekenen, maar deze tools zijn meestal gebaseerd op de veronderstelling dat de eisprong altijd 14 dagen voor de volgende menstruatie plaats vindt. Ondertussen blijkt uit onderzoek dat dit niet altijd zo is. Als jullie normaal vruchtbaar zijn, volstaat het om een aantal keer seksuele betrekking te hebben per week om binnen een redelijke termijn zwanger te worden.

De menstruele cyclus

De meeste vrouwen hebben vanaf de puberteit tot hun menopauze ongeveer iedere 4 weken hun maandstonden. Er zijn grote variaties in de lengte van de menstruele cyclus, het aantal dagen dat men bloedt, de hevigheid van de bloeding en de ervaren klachten tijdens de maandstonden. 

Lengte en duur van de menstruele cyclus

De menstruele cyclus start bij de eerste dag van de maandstonden en eindigt op de dag voor de volgende maandstonden. Een normale menstruele cyclus duurt tussen 21 en 35 dagen en kan regelmatig of onregelmatig zijn. Bij een erg onregelmatige cyclus kan een zwangerschap langer op zich laten wachten. Indien dit het geval is, raadpleeg je best een arts. Ook als je cyclus korter duurt dan 21 dagen of langer dan 35 dagen, maak je best eens een afspraak bij de huisarts of gynaecoloog.  

Tijdens de menstruele cyclus maakt de baarmoeder zich (onder invloed van hormonen) klaar om eventueel een bevruchte eicel te laten innestelen. Er groeit dan een extra laagje weefsel in de baarmoeder. Als er geen bevruchting heeft plaats gevonden, gaat dit extra laagje weefsel (opnieuw onder invloed van hormonen) afbrokkelen en wordt dit afgescheiden (maandstonden). De maandstonden duren normaal gezien 3 tot 7 dagen.

De verschillende fasen van de menstruele cyclus

Bij een menstruele cyclus van 28 dagen, bestaan de eerste 14 dagen uit de folliculaire fase. In deze fase groeien verschillende blaasjes met eicellen in de eierstokken (follikels), maar normaal gezien zal slechts één follikel volledig rijpen per cyclus. De follikel is volledig rijp rond dag 14 en in deze periode vindt de eisprong plaats.

De ovulatie of eisprong: er werd lang aangenomen dat de eisprong telkens 14 dagen voor de volgende menstruatie plaats vond, maar nu weten we dat hier meer variatie in bestaat. Afhankelijk van de cycluslengte kan de eisprong plaats vinden tussen dag 10 en dag 26. Vrouwen met een kortere cyclus (21 – 27 dagen) krijgen hun eisprong eerder (vanaf dag 10), vrouwen met een langere cyclus (29 – 35 dagen) krijgen hun eisprong later. De rijpe eicel die bij de eisprong vrij komt, wordt opgevangen door de eileiders. Als er in die periode geslachtsgemeenschap is en er dus zaadcellen beschikbaar zijn, kan de bevruchting plaats vinden in de eileiders. De bevruchte eicel doet er vervolgens enkele dagen over om de baarmoeder te bereiken en de implantatie in de baarmoeder gebeurt ongeveer een week na de eisprong.

De twee weken na de eisprong noemen we de luteale fase. In deze periode zal de baarmoeder zich klaar maken om eventueel een bevruchte eicel te ontvangen (embryo). Als er zich een embryo innestelt, dan zullen de maandstonden uitblijven. 

De eisprong is het moment waarop een eicel vrij komt uit de eierstokken (ovaria). Als je het moment van jouw eisprong wilt berekenen, dan kun je een aantal maanden bijhouden wanneer jouw maandstonden starten. De eerste dag van jouw maandstonden is de eerste dag van jouw menstruele cyclus. Bestaat jouw cyclus altijd uit een gelijk aantal dagen, dan heb je een regelmatige cyclus en kun je gemakkelijker de dag van jouw eisprong berekenen. De eisprong gebeurt meestal 2 weken of ongeveer 14 dagen voor jouw volgende menstruatie zal starten.

Merk je bijvoorbeeld dat jouw cyclus (telkens gerekend vanaf de eerste dag van de maandstonden) telkens 28 dagen duurt, dan mag je jouw eisprong verwachten rond de 14de dag na de start van jouw maandstonden en ben je dus het meest vruchtbaar vanaf de 11de dag na de start van de maandstonden tot de 13de dag na de start van de maandstonden.

Duurt jouw cyclus telkens 30 dagen, dan mag je jouw eisprong verwachten rond de 16de dag na de start van jouw maandstonden en ben je dus het meest vruchtbaar vanaf de 13de dag na de start van de maandstonden tot de 15 dag na de start van de maandstonden.

Als je geen regelmatige menstruele cyclus hebt, is het moeilijker om te berekenen wanneer je jouw eisprong mag verwachten. Gezien een normale cyclus tussen 21 en 35 dagen duurt, is er een grote kans dat jouw vruchtbare dagen tussen dag 9 en dag 16 van jouw cyclus vallen. Als je in deze periode enkele keren seksuele betrekking hebt, maak je meer kans op een zwangerschap.

Neem contact op met een arts als jouw cyclus korter dan 25 dagen of langer dan 35 dagen duurt of als er telkens meer dan 3 dagen verschil zit in jouw cyclus. Voor vrouwen die regelmatig menstrueren wordt aangeraden om zich niet te hard te focussen op de vruchtbare periode, maar om een aantal keer per week seksuele betrekkingen te hebben. Anderzijds kun je jouw vruchtbare periode ook herkennen aan de aard van het vaginale verlies. Rond de tijd van de eisprong heb je wat meer vaginaal verlies en is dit slijm ook wat helder, gladder en rekbaarder. Dit vaginale verlies is trouwens ook toegankelijker voor zaadcellen en sommige vrouwen hebben ook meer zijn om te vrijen in hun vruchtbare periode.

Je kunt ook een ovulatietest gebruiken om jouw vruchtbare periode te leren kennen.  Met een ovulatietest kun je meten wanneer bepaalde hormonen stijgen aan de hand van een urinestaal. De meeste tests geven aan wanneer het luteïniserend hormoon (LH) begint te stijgen. Gezien dit hormoon slechts één tot twee dagen voor de eisprong begint te stijgen, kun je vruchtbare dagen missen met deze tests. Er zijn nu nieuwe tests die ook het oestrogeengehalte meten, waardoor er minder vruchtbare dagen gemist worden. Over het algemeen zijn alle ovulatietests vrij duur en als je te vroeg begint met meten, gebruik je vaak nodeloos enkele tests.

Gezien de temperatuur lichtjes stijgt na de ovulatie, wordt soms aangeraden om de temperatuur dagelijks bij te houden om de vruchtbare periode te herkennen. De methode is echter omslachtig en zal enkel aangeven wanneer de vruchtbare periode voorbij is. Bovendien kan jouw lichaamstemperatuur ook door andere factoren beïnvloed worden. 

De vruchtbare periode

Tijdens de menstruele cyclus zijn de meeste vrouwen enkele dagen vruchtbaar. Je hebt een grotere kans op een zwangerschap als je seksuele betrekking hebt in deze periode. Na de eisprong overleeft de eicel nog 24u. De vruchtbare periode van een cyclus eindigt dus 24u na de eisprong, gezien de eicel na deze periode niet meer bruikbaar is. De zaadcel daarentegen kan wel tot 5 dagen overleven in het vrouwelijk lichaam. Over het algemeen is de kans op zwangerschap als men seksuele betrekking heeft in de drie dagen voor de eisprong. 

Er zijn heel veel individuele verschillen en zelfs met een regelmatige cyclus is het moeilijk om de exacte vruchtbare periode te voorspellen. 

Als je normaal vruchtbaar bent, heb je ongeveer 90% kans om zwanger te worden binnen het jaar als je regelmatig seksuele betrekking hebt rond het midden van de cyclus. Zelfs bij perfect vruchtbare koppels kan het iets langer dan een jaar duren om zwanger te worden. 

Disclaimer

De woorden ‘vrouw’ en ‘man’ zijn in toenemende mate dubbelzinnige concepten en dienen vermeden waar mogelijk. Voor een gemakkelijke communicatie gebruiken we op dit platform de termen ’vrouw’ en ‘man’ wanneer we informatie geven over biologische processen. Hierbij refereert ‘vrouw’ naar een persoon met ‘vrouwelijke’ geslachtskenmerken (bv. vulva, baarmoeder, ovaria, …) en de term ‘man’ naar een persoon met ‘mannelijke’ geslachtskenmerken (bv. penis, testes), hoewel we er ons van bewust zijn dat:

1) Er heel wat intersekse personen of personen met variaties in geslachtskenmerken bestaan;

2) Er heel wat mensen bestaan waarbij de genderidentiteit niet of niet volledig overeenstemt met de geslachtskenmerken.

Wanneer we informatie geven over relationele aspecten, refereert ‘vrouw’ echter niet naar biologische kenmerken, maar wel naar gender. Ook trans vrouwen (Een persoon die bij de geboorte wettelijk geregistreerd werd als man op basis van geslachtskenmerken, maar een vrouwelijke genderidentiteit heeft., maar zich identificeren als vrouw) of intersekse personen (geboren met variaties in geslachtskenmerken) die zich identificeren als vrouw horen hier dus bij. Ook ‘man’ refereert in deze context naar gender, inclusief trans mannen en intersekse personen die zich als man identificeren.